Каспий теңізіндегі судың тартылуы – уақытша құбылыс емес. Бұл туралы Әзербайжан Ұлттық ғылым академиясының География институты minval.az сайтына берген түсініктемесінде хабарлады.

Зерттеушілердің айтуынша, теңіз тартылуы – аймақта жүріп жатқан үлкен тектоникалық өзгерістердің бір бөлігі.

Кавказ таулары көтерілген сайын Каспий тартылып жатыр

Институттың ғылыми қызметкері Мирнух Исмаилов су деңгейінің төмендеуін Каспий теңізінің белсенді тектоникалық аймақта орналасуымен түсіндіреді.

Маманның сөзінше:

«Каспий теңізі белсенді тектоникалық аймақта жатыр. Кавказдағы тау түзілу процесі әлі аяқталған жоқ. Дәл осы тектоникалық қозғалыстар судың тартылуына әсер етеді. Бұл өте ұзақ мерзімді процесс.»

Ғалым болашақта теңіз екі бөлек су айдынына айналуы мүмкін екенін айтады:

• Солтүстік бөлік — Дербент ойысы
• Оңтүстік бөлік — Лянкяран аймағы

Су жағалаудан 30 км-ге дейін тартылуы мүмкін

Институттың тағы бір қызметкері Эльнур Джафаров теңіз тартылуы жалғаса берсе, жағалау сызығы 30 шақырымға кейіндеуі ықтимал екенін мәлімдеді.

Мамандардың пікірінше, бұл процесс Каспий маңындағы елдер үшін — Қазақстан, Ресей, Иран, Әзербайжан, Түрікменстан — үлкен экологиялық және экономикалық сын-қатерлер туғызады.

Tiek.kz анықтамасы

Әлемдік ғылыми қауымдастық та Каспийдің тартылуына алаңдап отыр:

Гамбург университеті (Германия)

2100 жылға қарай Каспий деңгейі 9–18 метрге төмендеуі мүмкін.

NASA спутниктік деректері

Соңғы 20 жылда теңіз бетінің ауданы жылына 70–100 мың гектарға қысқарып келеді.

Лунд университеті (Швеция)

Еділ өзенінің ағыны әлсіреуінен Каспийдің табиғи толығуы айтарлықтай азайды.

World Bank (2022)

Судың тартылуы Ақтау, Атырау маңы, балық шаруашылығы мен порт инфрақұрылымына қауіп төндіреді.

Қазақстан үшін негізгі қауіптер

• Ақтау портындағы тереңдіктің азаюы
• Балық қорының күрт төмендеуі
• Жағалаудағы ауылдардың экономикалық күйреу қаупі
• Мұнай-газ инфрақұрылымының бейімделу қажеттігі
• Климаттық өзгерістердің күшеюі

Экологтар Каспий жағалауындағы барлық мемлекеттер бірігіп, ортақ мониторинг пен жаңа аймақтық стратегия қабылдауы қажет екенін айтады.