Сарапшы Нұрлан Күлбатыровтің пікірі
Бүгінгі таңда әлемде геосаяси тұрақсыздық үдей түсті. Бұл жағдай Қазақстанға қалай әсер етеді? Экономист Нұрлан Күлбатыров бұл сұраққа былай жауап береді:
«Қазақстан 194 елмен сауда жасайды. Жалпы сауда айналымы – 141 миллиард доллар. Соның ішінде 81 миллиарды – экспорт, яғни біз сыртқа сататын өнімдер.»
Қазақстанның негізгі серіктестері – экономикасы дамыған елдер. Егер сол елдерде экономикалық белсенділік төмендесе, бізге де әсері тиюі мүмкін.
«Сауда айналымымыздың 75 пайызы дәл сол елдермен байланысты. Бұл – өте үлкен үлес. Сондықтан тікелей болмаса да, жанама әсері анық болуы мүмкін.»
Мұнай ғана емес, өңделген өнім де бар
«Қазақстан тек мұнай немесе шикізат сатпайды. Қазір бізде 28,8 миллиард доллардың өңделген өнімі экспортқа шыққан. Бұл – макарон, ұн, өсімдік майы сияқты азық-түлік тауарлары.»
Мәселен, бұрын Қазақстан тек күнбағыстың дәнін экспорттаса, қазір дайын май ретінде сатуда. Бұл – қосымша пайда мен жаңа нарық.
«Қазір Қазақстан өсімдік майын экспорттау бойынша әлемнің алғашқы ондығына кіреді. Өнімдеріміз Орталық Азия мен Қытайға жіберіледі.»
Транзиттік табыс – жаңа мүмкіндік
Қазақстан үшін маңызды бағыттың бірі – қызмет экспорты, оның ішінде логистика.
«Ұлттық банк дерегі бойынша, қызмет экспорты жыл сайын артып келеді. Оның 60 пайызы – логистика саласы. Біздің ел арқылы өтетін жүк – табыс көзі.»
Күлбатыровтың айтуынша, ковидтен кейін бұл сала тез дамып келеді.
Экспорт па, транзит пе?
«Екеуі де бір-бірін толықтырады. Тауар экспорты – валюталық түсім, ал транзит – қызмет көрсетуден түсетін табыс. Қазіргі таңда бұл екі бағыт та экономиканың маңызды драйвері.»
Қорытынды:
- Геосаяси жағдай жанама әсер етуі мүмкін
- Қазақстан экспорт көлемін арттырып отыр
- Өңделген өнімдердің үлесі өсіп келеді
- Логистикалық қызметтерден түсетін табыс артуда
- Тауар да, қызмет те — экономиканың маңызды бөлігі
