Германияның вице-канцлері және энергетика министрі Роберт Хабек парламенттік сайлау қарсаңында ядролық энергетикаға қайта оралу мүмкін емес екенін айтты.
«The Times» басылымына берген сұхбатында Хабек Германияның экономикасының қазіргі жағдайда тығырыққа тірелгенін және ол ХХ ғасырдың технологиялары мен жаһандық саясатқа қатысты ескі түсініктерден әлі де арылмағанын мәлімдеді.
Германияның энергетика саласы елдегі ең талқыланатын мәселелердің бірі болып тұр. Бұл тақырып 23 ақпанда өтетін Бундестаг сайлауы қарсаңында көпшіліктің назарында. Украинаға қарсы Ресейдің толық ауқымды шабуылы Германияның Ресей газына тәуелділігін жоюға және соңғы үш атом электр станциясын жауып тастауға мәжбүр етті, сонымен қатар электр энергиясы бағасы айтарлықтай өсті.
Баға шырқау шегінен төмендегеннің өзінде, электр энергиясының құны соғысқа дейінгі деңгейден 30 пайызға артық болып отыр. Бұл — Еуропадағы ең жоғары көрсеткіштердің қатарында. Химия, металлургия және автокөлік жасау сияқты ең көп энергия тұтынатын өнеркәсіп салаларында өндіріс 20%-ға дейін төмендеді.
55 жастағы Хабек, жасылдар партиясының канцлерлікке кандидат, 2021 жылдың соңынан бастап энергетика және экономика министрлігін басқарып келеді. Ол өз міндетін атқару барысында атом энергиясын пайдалану мерзімін ұзартуға қарсы шыққандықтан, өткір сынға ұшырап, парламенттік тексеру комиссиясына да тартылды.
Консервативті Христиан-демократиялық одақ (CDU) сайлау нәтижесінде жеңіске жетіп, жаңа үкіметті құруы мүмкін. Олар ядролық энергетиканы қайта жандандыруды зерттеуге уәде берді. Қатты оңшыл «Германия үшін альтернатива» (AfD) партиясы бұл мәселені одан әрі тереңдете отырып, атом станцияларын қайта іске қосуға шақырды.
Алайда Хабек: «Ядролық энергияға оралу – бұл шын мәнінде жүзеге аспайтын таңдау. Энергетика саласындағы ешкім де осыны қаламайды», — деп мәлімдеді.
Германияның энергетика саласының жетекшілері, соның ішінде бұрын атом станцияларын басқарған компаниялар, Хабекпен келісе отырып, олар «қайтарылмайтын нүктеге» жеткенін растады.
Үш станцияның екеуінде салқындату жүйелері жойылды. Дегенмен, кейбір сала өкілдері оларды қайта қалпына келтіру үшін 200 миллион еуро мен 2 миллиард еуро аралығында қаражат қажет болатынын айтып отыр, және ұзақ мерзімді энергия бағасы желден өндірілген энергия бағасымен салыстыруға болады.
Сонымен қатар, Германияның көршілері Франция, Польша, Швеция, Финляндия және Нидерланды сияқты елдер жаңа атом станцияларын салуды жоспарлап отыр. Бұл Еуропадағы ең үлкен атом энергиясын дамыту жобаларының бірі болып саналады.
Алайда көптеген неміс шенеуніктері құрылыс уақыттарының ұзақтығы мен шығындарға алаңдаушылық білдіруде. Мюнхендегі Франхофер институтының соңғы бағалауы бойынша, атом электр станцияларының құрылыс құны жел энергиясымен салыстырғанда екі, тіпті он есе қымбат болуы мүмкін.
«Жаңа атом электр станциялары жоспарлау және салу үшін ондаған жылдар қажет. Олар қаржылық тәуекелдермен және радиоактивті қалдықтарды сақтау құнын мәңгі төлеу қажеттілігімен бірге келеді. Сондықтан меніңше, бұл ақылға қонымды емес»», — деді Хабек.
Хабек жетекшілік ететін үкімет, өз кезегінде, жел және күн энергиясын дамытуға күш салды. Олар Германияның электр энергиясының кем дегенде 80 пайызын алдағы онжылдықтың соңына дейін қамтамасыз етуі тиіс. Қазір жаңартылатын энергия көздері алғаш рет 50 пайыздан астам энергияны жеткізіп отыр. Хабек жаңартылатын энергияға бағытталған жұмыстар ақырында төлемдерді төмендетуге ықпал етеді деп сенеді.
Дегенмен, «дүңкелфлау́тен» (күн мен желдің аз болу кезеңдері) деп аталатын жағдайларда баға күрт көтерілді. Бұл Германияның көршілерінен шағымдар туғызды. Олар өз тұтынушылары үшін шығындардың өскенін айтты.
Хабек бұл мәселелерді елдің ескі және байланысы жақсы болмаған энергетикалық желісін жаңарту және «орталықсыздандыру» арқылы шешуге болатындығын айтады.
«Шын мәнінде, күн жоқ кезде және жел болмаған кезеңдер болады. Сол уақытта Германияда немесе біздің көршілерімізде энергия тапшылығы пайда болады. Осы кезеңдер үшін бізде газбен жұмыс істейтін, бірақ ақырында жасыл сутегімен жұмыс істейтін заманауи электр станциялары болуы керек. Ал «базалық» станциялар болашақта өз мәнін жоғалтады» — деді Хабек.
Энергетика министрі Хабек Германияның экономикалық дағдарысымен де күресіп келеді. Экономика пандемиядан кейін тоқырауға ұшырады және Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі ең ұзақ рецессиядан шығып үлгермеді.
Хабек Германияның «көне табыс моделін» ескі технологияларға, мысалы, ішкі жану қозғалтқышына тәуелділігінен және 1990 жылдардағы геосаяси әлемге байланыстылығынан қиындыққа тап болғанын айтты.
Хабек Германияның мемлекет тарапынан инвестиция жасалмауы мен жаңа технологияларды дамытуда кедергілердің болуы салдарынан елдің «күйіп кетіп жатқанын» айтады.
«Жаңа салалар ашуға мүмкіндік бермедік және дәстүрлі салалардың табысына тым тәуелді болдық. Германияның инвестиция бойынша артта қалуы жүздеген миллиардтарға жетті… Енді бәріміз осының нәтижесін көріп отырмыз: ұдайы кешігіп тұратын теміржолдар, құлап жатқан көпірлер және мектептердегі ақаулы дәретханалар, бұларды күнделікті мысал ретінде келтіруге болады», — деді ол.
Хабек пен жасылдар партиясы көптеген мәселелерде орталыққа жақындап, саяси жағдайларда айтарлықтай ауытқуларға ұшырады. Олар 5 жыл бұрын елдің ең танымал партиясы болған, бірақ соңғы уақытта 10%-дан төмен түскен. Қазір олар 15%-ды құрайды.
Дегенмен, олар оңшыл партиялардың қарсылығына ұшырап отыр. Бұл партиялар елдегі экономикалық күйзелістің басты себепшісі ретінде жасылдарды айыптап, оларды қаладағы моральды ұстанымдары бар климаттық идеологтар ретінде сипаттайды.
