Қазақстандық журналистер тамыз айының ортасында енгізілген аккредитацияның жаңа ережелерінен кейін өз кәсіби қызметтерінде жаңа шектеулерге тап болды. Қазақстан Журналистер Одағы Жәния Ұранқаеваның үкіметтік аккредитациядан айырылуына байланысты мәлімдеме жасады.
Одақ журналистердің жаңа аккредитация ережелеріне байланысты алаңдауы бекер емес екенін атап өтті.
«Журналистер өз жұмысында қиындықтарға тап бола бастады. 2024 жылдың соңына дейін Жәния Ұранқаеваға үкімет ғимаратына кіруге тыйым салынды. Қазақстан Парламентінде де осындай шектеулер байқалады. Бұл жағдайды орынсыз деп санаймыз және мемлекет пен қоғам арасындағы толыққанды диалогқа кедергі келтіретінін айтамыз. Баспасөз қызметкерлерінің теріс бағасына қарамастан қабылданған аккредитация ережелерін қайта қарап, оларды жоюды ұсынамыз» делінген мәлімдемеде.
Журналистер Одағы аккредитация ережелерінің журналистік қауымдастықтың мүддесіне сай әзірленуін ұсынды. Сондай-ақ, олар барлық мүдделі тараптар үшін диалог алаңын ұйымдастыруға дайын екенін айтты.
6 қыркүйекте үкімет Press.kz басылымының елордалық журналисі Жәния Ұранқаеваны аккредитациядан айырып, бұл шешімді ішкі тәртіп ережелерін бұзды деп түсіндірді.
Алайда Жәния Ұранқаева бұл шешімді «цензураның нағыз көрінісі» деп бағалап, сотқа беруді жоспарлап отыр.
Соңғы уақытта мемлекеттік органдар журналистерді шеттетуге тырысып жатыр. Мысалы, аккредитациядан айыру және ғимаратқа кіруге тыйым салу Мәдениет және ақпарат министрлігінің жаңа ережелерінде қарастырылған.
2024 жылдың жазында «Ашық НҚА» сайтында БАҚ аккредитациясының жаңа ережелері туралы бұйрық жобасы жарияланды. Бұл ережелерге журналисті өз кәсіби міндеттерін орындау құқығынан айыратын көптеген тармақтар енгізілген. Мәселен, аккредитацияланған журналистер енді аккредитация берген ұйымның іс-шарасының регламентін сақтауға міндетті.
Ал регламент қандай? Ешқандай, әр ұйымдастырушы өзіне қолайлы регламент ойлап таба алады. Мысалы, іс-шараның тақырыбына қатысты емес сұрақтарды қоюға тыйым салуы мүмкін.
Мұндай шаралар кәсіби қауымдастық арасында наразылық тудырып, журналистер Мәдениет және ақпарат министрі Аида Балаеваға тікелей жүгінді. Ол журналистерден құралған бастамашыл топты қабылдап, олардың пікірлерін тыңдап, жазып алып, мәселені шешуге уәде берді. Алайда бір айдан кейін ұсынылған нормалардың еш өзгеріссіз қабылданғаны белгілі болды.
Еске сала кетсек, Orda.kz тілшісіне мәдениет және ақпарат министрі Аида Балаева өз шешімін кейбір журналистердің «әдепсіз әрекетімен» түсіндірді. Ал қазіргі уақытта журналистерге дөрекі жауап берген немесе сұрақтарына жауап бермеген мемлекеттік қызметкерлерге қатысты ешқандай ереже қабылданбады.